Türkiye’ de Yabancı Boşanma Kararlarının Tanıma ve Tenfizi Davasında Tebligat Sorunu ve Dava için Gerekli Belgeler
Yabancı mahkemelerce verilen boşanma kararları Türkiye’de geçerli değildir. Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın genelinde mevcut olan, Türkiye’deki evliliğin zamanaşımına uğrayacağı veya yurtdışında gerçekleşen boşanmayla birlikte herhangi bir hukuki işleme gerek kalmaksızın Türkiye’ de de geçerli olacağı düşüncesi hatalı olup; bu kişilerin, Türkiye’de de boşanmış sayılması ve nüfus ve diğer resmi kayıtlara bu boşanmanın işlenebilmesi için Türkiye’de ayrıca bir tanıma-tenfiz davası açmaları gerekmektedir. Tanıma-tenfiz davası, yurt dışında alınan ve kesinleşmiş olan mahkeme kararlarının Türkiye’de uygulanabilmesi için açılan bir davadır. Daha önceki yazımızda bu davaların Türkiye’ de açılmamasının birçok hukuki soruna sebep olduğu üzerinde durmuştuk. Bu yazımızda, Türkiye’ de açılacak olan tanıma- tenfiz davalarında gerekli belgelerin neler olduğu ve bu belgelerde dikkat edilmesi gerekene hususlar ele alınacaktır.
Tanıma-tenfiz davası için, eşlerden birinin Türkiye’deki aile mahkemelerine başvurması yeterlidir; ancak davanın hızlı şekilde sonuçlanabilmesi için her iki tarafın başvurmasında fayda vardır. Davalı eşin Türkiye’ de ikametgâhı bulunmuyorsa, dava, Türkiye’de bulunduğu yer mahkemesinde; Türkiye’de bulunulmadığı takdirde ise Ankara, İstanbul veya İzmir Mahkemelerinden birinde açılır. Bu dava için tarafların Türkiye’ye gitmeleri gerekmemektedir. Tanıma-tenfiz davasının açılması, gerekli takibatın ve gerekli işlemlerin yapılması için Türkiye’ de bulunan bir avukata vekâletname verilmesi, bu davanın sağlıklı ve hızlı bir şekilde sonuçlanmasını sağlayacaktır. Boşanan eşlerin her ikisinin de avukata vekâlet vermesi halinde, davalar, 1-2 ay gibi oldukça kısa bir sürede sonuçlanabiliyorken eşlerden birinin avukata vekâletname vermemesi ve Türkiye’de tebligat yapılabilecek resmi bir adresinin olmaması durumunda, tebligat süreci uzun sürdüğünden, davaların sonuçlanması 1-1,5 yılı bulabilmektedir. Bu nedenle, eşlerden sadece birisinin vekil aracılığıyla bu davayı yürütmesi halinde, diğer eşin geçerli bir tebligat adresinin bilinmesi, dava sürecini kısaltmaktadır.
Tanıma-tenfiz davasının açılması için gereken belgeler, yurt dışında alınan Apostil şerhini içeren kesinleşmiş boşanma kararının aslı veya mahkemenin verdiği onaylanmış örneği ile bunların Konsolosluk onaylı yeminli tercümanca yapılan tercümesidir. Sıkça karşılaşılan ve sorun oluşturan durumlar, tercümeye Konsolosluk onayı yapılmamış olması veya Apostil şerhinin tercümesinin yapılmamış olmasıdır. Bu gibi durumlarda ilgili Mahkeme, eksikliklerin tamamlanması için bir süre vermekteyse de, evrakların tekrar yurt dışından temin edilecek olması nedeniyle söz konusu evrak eksikliğinin verilen sürede tamamlanması çoğu zaman mümkün olmamakta ve dava sürecinin uzaması bir yana çoğu zaman davalar, esasa girilmeden mahkemelerce reddedilmektedir.
Açılacak tanıma-tenfiz davası bir avukat tarafından yürütülecekse; tanıma-tenfiz davasını takip etme ve yürütme yetkisini içeren “özel vekâletname” çıkarılması gerekmektedir. Bu vekâletnameler Türk Konsoloslukları tarafından düzenlendiği gibi yurt dışında vekâletname düzenlemeye yetkili olan diğer kurumlardan da çıkarılabilir. Türk Konsoloslukları vekâletnameleri yalnızca Türk vatandaşları için değil, Mavi Kartlılar veya yabancı vatandaşlar için de düzenleyebilirler. Türkçe bilmeyen kişiler için Konsoloslukta bir tercüman bulundurulmakta ve vekâletnamenin içeriği, ilgili kişiye tercüme edildikten sonra imzalatılmaktadır. İlgili ülkenin diğer kurumlarından alınan vekâletnamelerde ise, bunların geçerlilik kazanabilmesi için yine Apostil şerhi alınması ve bunların yeminli tercümana tercüme ettirilerek konsolosluk onayı alınması gerekmektedir. Konsolosluktan alınan vekâletnamelerde tüm işlemler konsolosluktan yapılacağı için gerekli belgeler hem daha kısa sürede hem de daha az maliyetle hazırlanabilmektedir.
Tanıma-tenfiz davası açmak isteyen vatandaşlarımıza önerimiz, bu dava için gerekli evrakları hazırlarken ve ayrıca tamamlanmasından sonra da, tercümeleri ile asıllarıyla karşılaştırmaları ve bu işlemleri mutlaka bir avukat danışmanlığında yapmalarıdır. Yabancı mahkeme kararının aslı ile tercümesinde farklıklar bulunması ve bu şekilde davanın açılması halinde, Türkiye’deki ilgili mahkeme, vereceği kararda yabancı mahkeme kararının tercümesini esas alacağından, tanıma-tenfiz kararının içeriği, yabancı mahkemece verilmiş asıl boşanma kararı ile uyuşmayacak ve bu durum, ileride beraberinde büyük sorunlar getirecektir. Öyle ki, Türkiye’den alınan tanıma-tenfiz kararının kesinleşmesinden sonra, kararda açık bir maddi hata bulunsa dahi, Türkiye’deki mahkeme, hatanın düzeltilmesi talebini, kararın kesinleşmiş olması nedeniyle reddedebilecektir.
Açıkladığımız sorunlarla karşılaşmamak adına, yurtdışında gerçekleşen boşanmadan sonra fazla zaman kaybetmeden, Türkiye’de tanıma-tenfiz davasının belirttiğimiz doğru ve eksiksiz belgelerle açılması, ilerde davalı eşin tebligat adresinin bulunamaması nedeniyle sürecin uzaması ve bu arada Türkiye’de boşanma gerçekleşmediğinden hak kayıplarının gerçekleşmesinin önüne geçilmesi açısından oldukça faydalı olacaktır.